Opeens heeft Sint Maarten een plekje veroverd tussen de reclames op de televisie. Grappig, want op deze manier wordt de datum ervan in je geheugen getimmerd. Dat het feest op 11 november gevierd wordt is me bekend. De plaatjes van kinderoptochten met lampionnen zitten in mijn hoofd. Maar zelf heb ik er nooit aan meegedaan. Ik ken de verhalen over Sint-Maarten die zijn mantel in tweeën deelde en de helft aan een arme bedelaar gaf. Zijn die lampionnen en het snoep dat we scoren dan zomaar uit de lucht komen vallen?...

Op 11 november worden er optochten met lampionnen georganiseerd en kinderen gaan langs de deuren. Het feest begint als het donker wordt. Het is een vrolijk gezicht, die lichtjes in de avond. De deelnemers zingen liedjes en worden daarvoor beloond met snoep. Dat is wel heel iets anders dan je mantel delen met iemand die het koud heeft. En als ik erover nadenk worden er hier geen dingen gedeeld, maar uitgedeeld door de toehoorders van het gezang. Maar dat uitdelen komt voort uit de traditie van Sint Maarten...

Bij Sint Maarten horen speciale liedjes: Sint - Maartensliedjes. Net zoals bij het Sinterklaasfeest ook speciale liedjes horen. Het zijn er meer dan je denkt. Op de site van Mamaplaats vind je liedjes met de melodie erbij (Mama Plaats). 

Een liedje dat ik vaker tegen kom is dit:

Wie was Sint Maarten eigenlijk?

Sint Maarten heette eigenlijk Martinus. Hij was een Romeinse soldaat. Op een dag kwam hij bij de poorten van de stad Amiens een bedelaar tegen. Martinus deelde zijn mantel met deze man. Niet door er samen onder te gaan zitten, nee, hij sneed zijn soldatenmantel met zijn zwaard in twee stukken. Zo hebben we het allebei een beetje warm, moet hij gedacht hebben. Het was een nobele daad...

Later werd Martinus christen. Hij stichtte een klooster en werd bisschop van Tours. Zijn feestdag valt op 11 november. Dat is zijn sterfdag. Van oorsprong is Sint Maarten een katholiek feest. Een bedelfeest waar arme mensen langs de deuren mochten gaan om eten en drinken op te halen. Op die manier werden ze geholpen om de winter door te komen. Later gingen arme kinderen langs de deur om geld of snoep. 

In de loop van de tijd is Sint Maarten een kinderfeest geworden. Alle kinderen mogen met de optocht meelopen en 'bedelen' om snoep als beloning voor het liedje dat ze zingen. Op sommige plaatsen loopt de fanfare mee in de optocht. Niet overal wordt Sint Maarten gevierd, Zuid-Holland is een van de provincies waar het in mijn jeugd minder bekend was.

Het Sint Maartensvuur

Mellie Uyldert noemt Sint Maarten het eerste lichtfeest, gevolgd door Sint Lucia en Kerst. Dat eerste lichtfeest past dan heel goed bij het begin van de winter. Het idee is dat de lichtjes de duisternis verdrijven. 

In voorchristelijke tijden werden er in deze tijd van het jaar vuren aangestoken, net als de Paasvuren in de lente. En de vuren tijdens Sint-Jan op 24 juni (na de zomerzonnewende op 21 juni). 

Sint Maartensvuren vormen hiermee de invulling van vroegere Germaanse vuren ter ere van de god Wodan. Oude heidense tradities zijn meegenomen in een christelijk jasje. Met het aansteken van de vuren werd de overgang naar de winter gevierd. 

Cultureel erfgoed

Sint Maarten wordt steeds vaker gevierd. Het staat op de inventarislijst van immaterieel erfgoed (bron).

Toch eens kijken of dit feest inmiddels ook in ons kleine stadje gevierd wordt 😉.

Sint Maarten in de regio 

Update 11 november

Via familie kreeg ik een filmpje over de Sint Maartensviering in Naaldwijk. Een vrolijke optocht met Sint Maarten voorop, gevolgd door een fanfare en een vrolijke stoet van kinderen met lampionnen. 

Mooi dat het verhaal van Sint Maarten hier verteld wordt en tijdens de optocht nagespeeld. Zo wordt deze traditie in ere gehouden.

Meer over Sint Maarten vind je op de pagina 'Levensritme en seizoenen' (link).